Страница дефектолога

РАСКЛАД

ЗАНЯТКАЎ У ПКПД

ДЗЯРЖАЎНАЯ ЎСТАНОВА АДУКАЦЫІ “ГЕРАНЕНСКАЯ СЯРЭДНЯЯ ШКОЛА”

НА ІІ ПАЎГОДДЗЕ 2019/2020 НАВУЧАЛЬНАГА ГОДА

ГРАФІК КАНСУЛЬТАЦЫЙ

З БАЦЬКАМІ, НАСТАЎНІКАМІ, ВЫХАВАЦЕЛЯМІ НА ПКПД

ДЗЯРЖАЎНАЯ ЎСТАНОВА АДУКАЦЫІ “ГЕРАНЕНСКАЯ СЯРЭДНЯЯ ШКОЛА”

НА 2019/2020 НАВУЧАЛЬНЫ ГОД

         Індывідуальныя кансультацыі можна атрымаць  у  настаўніка-дэфектолага  Кульніс Л.С.

          Пятніца 17.00 – 17.30     (кабінет настаўніка-дэфектолага)   

Выкарыстанне гульнявых тэхналогій у фарміраванні складавой структуры слова ў  дзецей  з парушэннем мовы.

Пад паняццем «складовая структура слова» прынята разумець узаемаразмяшчэнне і сувязь складоў у слове. Не сакрэт, што авалоданне вымаўленнем складовай структуры слова ўяўляе для дашкольнікаў  і малодшых школьнікаў вялікую цяжкасць. Засваенне складовай структуры слова з'яўляецца адной з галоўных умоў для авалодання граматай. Несфарміраванасць навыкаў складовага аналізу і сінтэзу цягне за сабой ў перыяд навучання ў школе такія з’явы, як  дыслексіі і дысграфіі. 

 Вельмі часта валодання методыкай карэкцыйнай работы і жадання лагапеда недастаткова для станоўчай дынамікі маўленчага развіцця дзяцей. 

Вядома, што выкарыстанне ў карэкцыйнай рабоце гульнявых тэхналогій прадухіляе стомленасць дзяцей, падтрымлівае ў іх пазнавальную актыўнасць, павышае эфектыўнасць лагапедычнай работы ў цэлым. Словы «вучыць гуляючы» застаюцца актуальнымі і сёння. А дыдактычная гульня - гэта і метад навучання дзяцей, і форма навучання, і сродак усебаковага выхавання асобы дзіцяці

Запатрабаванасць дыдактычных гульняў для фарміравання складовай структуры слова абумоўлена неабходнасцю павышэння эфектыўнасці карэкцыйнай работы і прафілактыцы маўленчых парушэнняў у дзяцей дашкольнага і школьнага ўзросту з АНМ для забеспячэння сацыяльнай паспяховасці ў адпаведнасці з прынцыпамі арганізацыі адукацыйнага працэсу. 

У ходзе  адукацыйнай дзейнасці па карэкцыі гукавымаўлення для дзіцяці з парушэннем складовай структуры слова, вялікая частка занятка адводзіцца на правядзенне гульняў і гульнявых практыкаванняў, накіраваных на фарміраванне нямоўных і моўных  працэсаў.

 На занятках актыўна ўключаюцца гульні і гульнявыя практыкаванні, накіраваныя на станаўлення складовай структуры слова і праходзяць як арганізацыйны момант, асноўная частка занятка, фізкультхвілінка, пальчыкавая гімнастыка.

Прапаную гульні, якія я выкарыстоўваю на занятках з дзецьмі дашкольнага і школьнага  ўзросту з агульным недаразвіццём маўлення .

«Пабудуй вежу»

 Сучасныя дзіцячыя канструктары - гэта бязмежны простор фантазіі не толькі для дзіцяці, але і для педагога. Дзецям прапануюцца прадметныя малюнкі са словамі рознай складовай структуры. Па колькасці складоў у слове дзеці будуюць вежу з дэталяў канструктара. Затым параўноўваюць вежы і вызначаюць, якое слова самае вялікае, якое самае маленькае.

 «Лесвіца»

 «Дапамажы словам падняцца на свае прыступкі». Дзеці па малюначках вызначаюць колькасць складоў у слове. Пальчыкамі крочаць па прыступках, называючы склады словы, ставяць картку на прыступку апошняга склада, вызначаюць колькасць складоў у слове

Гульня «Піраміда»

Мэта: практыкаваць дзяцей у вызначэнні колькасці складоў у словах. 

Абсталяванне: малюнак піраміды з квадратаў ў тры рады: унізе тры квадрата для трохскладовых слоў, вышэй- два квадраты для двухскладовых слоў і наверсе- адзін квадрат для аднаскладовых слоў.  (прадметныя малюнкі). 

Ход гульні. 

Лагапед тлумачыць: - Сёння мы будзе будаваць піраміду з малюнкаў. У ніжні рад піраміды трэба пакласці карцінкі, назвы якіх складаюцца з трох частак, напрыклад: ма-лі-на; у другі ряд- карцінкі з дзвюх частак: ры-ба; у верхні рад- карцінкі, назва якіх не дзеліцца на часткі, напрыклад: гусь

«Каго мы бачым у акенцах?»

 Матэрыял: шматпавярховы дом з кардона з выразанымі акенцамі; карткі кардона па велічыні акенцаў з прадметнымі малюначкамі на адным баку і размаляваныя ў сіні колер з другога. 

Ход гульні: у акенцы-прарэзы ўстаўляюцца карткі сінім бокам. Тлумачым дзіцяці, што ў хатцы яшчэ ўсе жыхары спяць, таму і акенцы цёмныя. Цяпер настала раніца, жыхары прачынаюцца і пазіраюць кожны ў сваё акенца. Дзіцяці прапануецца адкрыць па чарзе акенцы. Перавярнуць сінюю картку і назваць, хто на ёй намаляваны і назваць колькі складоў у слове

 «Слова ты вымаві, колькі ў ім складоў скажы»

 На першай лінейцы намаляваныя лічбы ад аднаго да пяці. На другой лінейцы карцінкі, у назве якіх розная колькасць складоў. 

Варыянт 1. Дзіця выбірае карцінку, вызначае колькасць складоў у яе назве. Затым падбірае адпаведную лічбу. 

Варыянт 2. Дзіця рухае першую лінейку так, каб у акенцы з'явілася лічба. Затым шукае слова з адпаведнай колькасцю складоў.

 «Упрыгож  елку»

Дзеці ўпрыгожваюць ёлку. Самыя вялікія ніжнія галінкі ўпрыгожваюць цацкамі з малюначкамі, у назве якіх тры склады. Галінкі паменш - двухскладовымі словамі. Самыя маленькія верхнія галінкі - аднаскладовымі словамі

 «Снегавікі»

Лепіць з самай раніцы дзетвара снегавіка. 

Снежныя шары катае

І, смеючыся, злучае. 

Лагапед прапануе дзецям зляпіць снегавікоў так, каб на іх можна было прачытаць слова.

 «Дапамажы клоўну сабраць словы» На цыферблаце гадзінніка замест лікаў намаляваныя шары са складамі.

Лагапед: «Клоўн жангляваў шарамі і пераблытаў усе словы. Дапамажыце клоўну сабраць слова». Дзеці перамяшчаюць стрэлкі гадзінніка, злучаючы склады, складаючы двухскладовые словы.

Гульня «Лагакуб»

Мэта: практыкаваць у складовым аналізе адна- двух-і трохскладовых слоў.

 Матэрыял: куб, набор прадметных малюнкаў, карткі з лічбамі. 

Ход гульні: дзеці выбіраюць з агульнага набору малюнкаў тыя, якія адпавядаюць зададзенай колькасці складоў і замацоўваюць іх на пэўнай грані куба

Гульня «Складовыя кубікі»

Мэта: практыкаваць у сінтэзе двухскладовых слоў. 

Матэрыял: кубікі з малюнкамі і літарамі: дзеці павінны сабраць словы з дзвюх частак.

 Гульня "Вясёлыя домікі". Дадзеная дыдактычная гульня складаецца з трох домікаў з кішэнькамі для ўкладвання малюнкаў, канвертаў з наборам прадметных малюнкаў для мноства варыянтаў гульні. 

Варыянт №1 "Заапарк" Мэта: развіццё ўмення дзяліць словы на склады. 

Абсталяванне: тры хаткі з рознай колькасцю акенцаў (адно, два, тры), з кішэнькамі для ўкладвання малюнкаў, набор прадметных малюнкаў: вожык, воўк, мядзведзь, ліса, заяц, лось, насарог, зебра, вярблюд, рысь, вавёрка, кот, насарог, кракадзіл, жыраф ...)

Ход гульні: лагапед гаворыць, што для жывёл у заапарку зрабілі новыя домікі. Дзіцяці прапануецца вызначыць, якіх жывёл, у якую хатку можна пасадзіць. Дзіця бярэ карцінку з выявай жывёлы, прагаворвае яго назву і вызначае колькасць складоў у слове. У выпадку цяжкасці ў падліку колькасці складоў дзіцяці прапаноўваецца "адстукаць" слова: вымавіць па складах, суправаджаючы вымаўленне воплескамі ў далоні. Па колькасці складоў ён знаходзіць домік з адпаведнай колькасцю акенцаўдля названай жывёлай і кладзе карцінку ў кішэню гэтай хаткі. Пажадана, каб адказы дзяцей былі поўнымі, напрыклад: "У слове кракадзіл тры склады". Пасля таго, як усіх жывёл размясцілі па хатках, неабходна яшчэ раз прагаварыць словы, намаляваныя на малюнках. 

Варыянт №2 "Загадкі" Мэта: развіццё ўмення адгадваць загадкі і дзяліць на склады словы-адгадкі. 

Абсталяванне: тры хаткі з рознай колькасцю акенцаў (адно, два, тры), з кішэнькамі для ўкладвання малюнкаў, набор прадметных малюнкаў: вавёрка, дзяцел, сабака, заяц, падушка, воўк). 

Ход гульні: лагапед прапануе дзіцяці ўважліва паслухаць і адгадаць загадку, знайсці карцінку са словам-адгадкай, вызначыць колькасць складоў у слове (адстукваннем па стале, крокамі і інш.). Па колькасці складоў знайсці домік з адпаведнай колькасцю акенцаў і ўставіць малюнак у кішэньку гэтай хаткі. 

Хто па ёлаках спрытна скача

 І залазіць на дубы? 

Хто ў дупле арэх хавае,

 Сушыць на зіму грыбы? (вавёрка)

У будцы спіць,

Дом вартуе.

 Калі хто да гаспадара ідзе,

Ён голас падае. (Сабака)

 Набіта пухам,

Ляжыць пад вухам? (Падушка)

Увесь час стукае,

 Дрэвы дзяўбе, але іх не калечыць,

А толькі лечыць. (Дзяцел)

Узімку беленькі,

Улетку шэранькі,

Нікога не крыўдзіць,

 А ўсіх баіцца. (Заяц)

Хто зімой халоднай

 Блукае злы, галодны. (Воўк)

 “Пасадзім дрэвы”. Дзеці дзеляцца на тры групы. Дарослы тлумачыць, што трэба праслухаць назвы дрэў. Пры гэтым деці з першай групы павінны выбіраць «для пасадкі» і запамінаць дрэвы з аднаскладовымі назвамі, з другой групы - з двухскладовымі, з трэцяй групы - з трохскладовымі. Заданне правяраецца сумесна. Словы: хвоя, елка, ліпа, асіна, чаромха, дуб, бяроза, таполя, рабіна, вярба.

Магазін «Гародніна-садавіна». Дзецям раздаюцца «грошы» - карткі з намаляванымі адным, двума, трыма ці чатырма кружочкамі. У педагога на стале раскладзены карткі з выявай гародніны і садавіны. Дзіця можа купіць толькі той тавар, у назве якога столькі складоў, колькі кружкоў у яго на картцы. Неабходна падысці да стала і прагаварыць выбранае слова па складах, паказаўшы сваю фішку. Калі дзіця не дапусціла памылкі, у яго бяруцца «грошы» і выдаецца «Тавар». Выйграе той, у каго аказалася больш малюнкаў. Гародніна: цыбуля, морква, буракі, перац, часнык, бульба, капуста, агуркі, памідоры, баклажаны, гарбуз, кроп, пятрушка. Садавіна: лімон, персік, банан, сліва, вінаград, ананас, яблыкі, абрыкосы, апельсіны, мандарыны, дыня, вішня, чарэшня, клубніцы.

  Заапарк. Перад дзіцем - рад малюнкаў з выявамі жывёл. На стале - чатыры вялікія карты з намаляванымі клеткамі ці клеткі. Дарослы тлумачыць правілы: «У наш заапарк прывезлі звяроў. Мы павінны рассяліць іх па клетках. У першую пасяліліся жывёлы, у назвах якіх адзін склад, у другую - з назвамі з двух складоў »і т. д. Жывёлы: леў, вожык, лось, тыгр, слон, вавёрка, мядзведзь, ліса, заяц, алень, зебра, жырафа , вярблюд, леапард, бегемот, кенгуру, насарог, малпа.

Знайдзі сабе пару. Спачатку кожнае дзіця гучна, па складах называе сваё імя. Затым дзеці разыходзяцца. Па сігнале педагога кожны ігрок павінен стаць побач з тым, у чыім імені столькі ж складоў. Прайграюць дзеці, якія дапусцілі памылку ў дзяленні імя на склады або ў выбары пары (можна гэтак жа гуляць і з малюнкамі - шукаць пары). 

Якое слова я задумаў? Выбіраецца вядучы. Ён загадвае слова і выстаўляе на наборным палатне столькі фішак, колькі ў ім складоў. Затым дзіця называе першы склад: ка. Дзеці адгадваюць задуманае слова, абапіраючыся на колькасць фішак: ка-бінет, ка-Ліна, ка-Біна, ка-Рэта, ка-Юта. Хто адгадаў, той становіцца вядучым.

Практыкаванні на ўзроўні складоў:

 - вымаўляецца ланцужок складоў з адначасовым нанізваннем кольцаў на пірамідку (пабудовай вежы з кубікаў, перакладваннем каменьчыкаў або пацерак). –

«Пальчыкі вітаюцца» - вымаўленне ланцужкоў складоў з дакрананнем на кожны склад пальцаў рукі з вялікім пальцам. - Злічыць колькасць складоў, вымаўленых лагапедам. - Назваць ударны склад у ланцужку пачутых складоў.

 - Запамінанне і паўтарэнне ланцужкоў- складоў розных тыпаў. 

Практыкаванні на ўзроўні слова:

Гульня з мячом Мэта: вучыць адстукваць складовы рытм словы. 

Матэрыял: мяч. 

Ход гульні: дзіця адбівае мячом рытм зададзенага лагапедам слова. 

Гульня «Тэлеграф» Мэта: развіваць уменне дзяліць словы на склады.

Матэрыял: палачкі. 

Ход гульні: дзіця «перадае» зададзенае слова, адстуквае яго рытмічны малюнак.

 Гульня «Злічы, не памыліся»

Мэта: вучыць дзяліць словы на склады, адначасова выконваючы механічнае дзеянне.

 Матэрыял: пірамідка, кубікі, каменьчыкі. 

Ход гульні: дзіця вымаўляе зададзеныя лагапедам словы і выкладвае каменьчыкі (кольцы пірамідкі, кубікі). Параўнаць словы: дзе каменьчыкаў больш, тое і слова даўжэйшае. 

Практыкаванне «Што змянілася?»

 Мэта: вучыць адрозніваць розную складовую структуру слова.

 Матэрыял: карцінкі.

 Ход пр-ня: дзіця тлумачыць адрозненне паміж словамі. Словы: кот, котка, кацяня. Дом, домік, дамавіна.

 Парушэнні складовай структуры слова ўтрымліваюцца ў мове дашкольнікаў з АНМ даўжэй, чым недахопы вымаўлення асобных гукаў. Вялікае значэнне для правільнага вымаўлення складовага складу слова іграе ступень знаёмства  ім з малазнаёмымі словамі, якія скажаюцца часцей, чым словы добра вядомыя дзіцяці. Характэрнай асаблівасцю прапанаваных гульнявых практыкаванняў з'яўляецца частае паўтарэнне відаў работы на розным маўленчым матэрыяле з уключэннем элементаў навізны па змесце і форме.

Ужыванне дадзеных дыдактычных гульняў і практыкаванняў спрыяюць хуткаму фармаванню фанематычнага слыху, складовай структуры слова, гукавога аналізу і сінтэзу. Заняткі становяцца больш цікавымі і займальнымі.